Giuseppe Tornatore, geniusz, który sam pisze scenariusze do filmów, które potem sam reżyseruje. Potrafi przenieść widza w magiczny świat, by za innym razem trzymać jego nerwy na wodzy od pierwszej do ostatniej minuty. Myślisz, że niewiele wiesz o tym człowieku? W takim razie, po artykule będziesz znawcą tematu :)
Wcale się nie upieram, że filmy Giuseppe Tornatore są najlepszym, co może Cię spotkać we włoskim kinie. Jest cała masa produkcji, które z pewnością przyjdą Ci na myśl jako pierwsze, gdybym zapytała Cię o ukochane tytuły. Zresztą, te najciekawsze postaram się Tobie przybliżać i przypominać o nich w tym roku.
Jest jednak kilka powodów, dla których filmy w reżyserii Giuseppe Tornatore wybijają się “z tłumu”. Oto kilka moich argumentów na start, skąd w ogóle pomysł, by cały wpis poświęcić temu człowiekowi:
- Stworzyć jeden dobry film, to trudne. Ale mieć na koncie niemal same dobre filmy to wyczyn. Pisać do nich scenariusze, a potem osobiście reżyserować – to wyczyn na niespotykaną skalę. Na skalę, w której już nie ma dla Tornatore konkurencji.
- To reżyser, który zdaje się tworzyć filmy dla nielicznych, a którego dzieła pokochały masy.
- W tym całym splendorze, Tornatore wciąż pozostaje wierny sobie, swoim zasadom i korzeniom, w których się wywodzi (kilka z jego filmów ukazuje silne przywiązanie do Sycylii, na której się urodził).
- Jego filmom towarzyszy genialna muzyka. Ścieżkę dźwiękową aż do trzynastu tytułów skomponował jego dobry przyjaciel, Maestro Ennio Morricone. Jak mogę uwielbiać Morricone, nie doceniając Tornatore? Nie da się.
Oto, co znajdziesz we wpisie:
- 1 Za co kochamy filmy Giuseppe Tornatore?
- 2 Gdzie obejrzeć włoskie filmy Giuseppe Tornatore?
- 3 1. Cinema Paradiso (Nuovo cinema Paradiso, 1988)
- 4 2. Wszyscy mają się dobrze (Stanno tutti bene, 1990)
- 5 3. Sprzedawca marzeń (1995, L’uomo delle stelle)
- 6 4. Baarìa (2009)
- 7 5. Malena (2000)
- 8 6. 1900: Człowiek legenda (1998, La leggenda del pianista sull'oceano)
- 9 7. Czysta formalność (1994, Una pura formalità)
- 10 8. Nieznajoma (2006, La sconosciuta)
- 11 9. Koneser (2013, La migliore offerta)
- 12 10. Korespondencja (La corrispondenza, 2016)
- 13 11. Kamorysta (Il Camorrista, 1986)
- 14 Włoski Inspirator Filmowy z cytatami
- 15 Giuseppe Tornatore, co kręcił poza filmami? Reklama Dolce & Gabbana
Za co kochamy filmy Giuseppe Tornatore?
→ za to, że filmy Giuseppe Tornatore nie tylko ogląda się z przyjemnością, ale z każdego z nich można wyciągnąć dla siebie jakąś życiową mądrość. Takie filmy trudno zapomnieć po napisach końcowych. Takie filmy się pamięta przez resztę życia.
→ za to, że jego dzieła są pełne wspomnień i tęsknoty za tym co było i już nie wróci (“Cinema Paradiso”, “Wszyscy mają się dobrze”, “Sprzedawca marzeń”, “Baaria”), ale przy tym każdy film potrafi widza przenieść w inny, lepszy świat
→ za filmy o uczuciach, dzieciństwie, o pięknym świecie, opowiadane pięknymi wizualnie, długimi ujęciami i cudowną muzyką Ennio Morricone.
→ za historie poruszające czułą strunę i pobudzające wyobraźnię, za opowieści o pięknie codzienności, ale i dążeniu do spełnienia marzeń.
→ i za to mocniejsze kino, jak “Nieznajoma”, “Koneser” czy “Czysta formalność”, które zaskakują zwrotami akcji i do samego końca trzymają w napięciu. Przy czym, wciąż mamy do czynienia ze świetnymi ujęciami i dobrą muzyką.
→ za to, że Tornatore samodzielnie pisze scenariusze do swoich filmów, dzięki czemu są dopieszczone i przemyślane w najdrobniejszych szczegółach.
→ i wreszcie za to, że Giuseppe Tornatore to człowiek, który nie tylko wymyśla genialne historie, ale z ogromnym talentem potrafi przenieść je na ekrany.
Ciekawostką jest to, że niektóre pomysły na scenariusze podsunęło mu życie, bo np. “Malena” to zasłyszana historia, którą opowiedział mu pewien sycylijski malarz.
A “Cinema Paradiso” to film mocno związany z biografią reżysera, bo jak sam powiedział:
Kiedy miałem 25, 26 lat, chodziłem do starego kina. Kiedyś jego właściciel poprosił mnie, żebym pomógł mu rozmontować projektor. Powiedział: „Jak to zrobisz, możesz go sobie zabrać”. Pracowałem przez cały dzień. Siedem lat później zrobiłem Cinema Paradiso.
Gdzie obejrzeć włoskie filmy Giuseppe Tornatore?
Jeśli znasz już dzieła Giuseppe Tornatore, to wspaniale. Jeśli jednak widziałeś zaledwie jeden, czy dwa i nabierzesz ochoty na więcej, przygotowałam dla Ciebie listę najciekawszych filmów z krótkim opisem, miastami, gdzie były kręcone oraz linkami do miejsc w sieci, gdzie można je obejrzeć bez opłat i to legalnie.
Najpierw podaję polskie tłumaczenie, a w nawiasie oryginalny tytuł oraz rok powstania. Pod każdym tytułem opisałam film z telegraficznym skrócie, bez osobistych refleksji, żeby zostawić Ci miejsce na swoje, ale za to z ciekawostkami, które warto znać oraz linkiem, gdzie od razu możesz dany film obejrzeć w całości.
Niezależnie więc, czy będziesz oglądać je po raz pierwszy, czy zamierzasz odświeżyć sobie ich znajomość po latach, zapisz sobie ten artykuł i wracaj do niego, ilekroć będziesz potrzebować inspiracji na filmowy wieczór :)
1. Cinema Paradiso (Nuovo cinema Paradiso, 1988)
Akcja filmu toczy się tuż po II Wojnie Światowej. To historia znanego reżysera Salvatore, który po latach powraca pamięcią do czasów dzieciństwa spędzonego w małym sycylijskim miasteczku. To wtedy, jako mały Toto, przyjaźnił się z miejscowym kinowym operatorem Alfredo, który wprowadził chłopca w magiczny świat kina. Tam wszystko się zaczęło.
Cinema Paradiso - to warto wiedzieć:
- Film otrzymał Oscara za najlepszy film zagraniczny
- Zdjęcia do filmu kręcono w Rzymie i Palazzo Adriano na Sycylii (więcej o miasteczku TUTAJ)
- W charakterze statystów wystąpiło wielu mieszkańców Palazzo Adriano. Upamiętnia to tablica znajdująca się w narożniku Piazza Umberto I – placu, który również pojawił się w filmie.
- To pierwszy film, przy którym Giuseppe Tornatore współpracował z kompozytorem Ennio Morricone
- W rolę chłopczyka Toto wcielił się aktor (Salvatore Cascio), który w tym filmie zadebiutował na dużym ekranie. Aż trudno w to uwierzyć, zważywszy na fakt, z taką łatwością radził sobie przed kamerami
- Wersja reżyserska jest o 50 minut dłuższa (rozwinięty wątek wielkiej miłości Toto)
“Cinema Paradiso” można obejrzeć online za darmo pod tym linkiem
(wersja z polskim lektorem)
2. Wszyscy mają się dobrze (Stanno tutti bene, 1990)
To historia pewnego wdowca, Sycylijczyka (w tej roli Marcello Mastroianni), który wyrusza w podróż po Italii, odwiedzając kolejno swoje dorosłe już dzieci. Historia zaczyna się w Palermo i prowadzi następnie przez Neapol, Rzym, Florencję, Mediolan i Turyn.
Film daje możliwość odbycia podróży razem z bohaterem i podziwiania, jak zmieniają się krajobrazy, styl życia i zwyczaje, w miarę jak akcja przenosi się do kolejnych regionów, kolejnych włoskich miast.
Wszyscy mają się dobrze - to warto wiedzieć:
- Zdjęcia do filmu kręcono w Neapolu, Mediolanie, Turynie, Florencji, Rzymie i Rimini
“Wszyscy mają się dobrze” możesz obejrzeć pod tym linkiem
(włoska wersja językowa, bez polskich/włoskich napisów)
3. Sprzedawca marzeń (1995, L’uomo delle stelle)
Historia rozgrywa się na Sycylii w latach 50-tych ubiegłego wieku. Na wyspę przyjeżdża oszust Joe Morelli, który podaje się za przedstawiciela wytwórni filmowej. Twierdzi, że poszukuje utalentowanych osób wśród mieszkańców miasteczka. Obiecuje im sławę, pobierając przy tym opłaty za sfilmowanie twarzy. Mieszkańcy nie zdają sobie sprawy, że kamera nic nie rejestruje.
- Zdjęcia do filmu kręcono w Ragusie, Materze i Poggioreale.
“Sprzedawcę marzeń” możesz obejrzeć pod tym linkiem – to włoska wersja z polskimi napisami (wystarczy się zarejestrować, by obejrzeć film bez opłat)
4. Baarìa (2009)
Film przedstawia historię trzech pokoleń zamieszkujących sycylijską wioskę Baghiera, z której pochodzi reżyser (tytuł filmu nawiązuje do potocznej nazwy miejscowości). Życie bywa tu czasami proste, innym razem skomplikowane, ale nigdy nie jest nudne.
W rolach głównych zadebiutowali Francesco Scianna (możesz kojarzyć go ze współczesnego serialu “Il Processo” dostępnego na Netflixie) i Margareth Made. Na ekranie pojawili się również Monica Bellucci, Michele Placido i Raoul Bova. Ścieżkę dźwiękową skomponował Ennio Morricone.
"Baarìa" Giuseppe Tornatore - to warto wiedzieć:
Zdjęcia kręcono w miejscowości Baghiera na Sycylii
- W 2010 roku film był włoskim kandydatem do Oscara w kategorii najlepszy film obcojęzyczny
Film “Baarìa” możesz obejrzeć pod tym linkiem – to wersja z polskim lektorem
(wystarczy się zarejestrować, by obejrzeć film bez opłat)
5. Malena (2000)
Mamy rok 1941 i historię trzynastoletniego Renato zafascynowanego młodą, piękną Maleną, w której postać wcieliła się Monica Bellucci. To zmysłowa opowieść o dorastaniu, mocy wyobraźni i magii pamięci. Oglądając, ma się wrażenie, że czuć ciepło słońca i zapach lata. Siłą tej produkcji jest niewątpliwie rewelacyjna gra aktorska, ścieżka dźwiękowa (niezrównany Ennio Morricone) i niebanalna narracja.
Malena - to warto wiedzieć:
- W poszukiwaniu miasteczka idealnego do nakręcenia tego filmu, ekipa filmowa odwiedziła ponad 60 miast na Sycylii. Ostatecznie wybrano Syrakuzy.
- Oryginalna włoska wersja trwa 109 minut i zawiera wiele scen z roznegliżowaną Maleną. Film przeznaczony do dystrybucji poza Italię został o te sceny skrócony i trwa tylko 92 minuty.
Film “Malena” możesz obejrzeć pod tym linkiem – to wersja z polskim lektorem.
6. 1900: Człowiek legenda (1998, La leggenda del pianista sull'oceano)
Opowieść o statku, który nigdy nie istniał i o genialnym muzyku, którego nigdy nie było. Całość zapada w pamięć na resztę życia, jak najpiękniejsze wspomnienie.
Jest rok 1900. Na pokładzie ogromnego statku pływającego na trasie między Anglią a Stanami Zjednoczonymi, zostaje znalezione niemowlę. Dziecko wyrasta na wirtuoza fortepianu i wydaje się być szczęśliwy, z tym że… w całym dotychczasowym życiu, ani na moment nie opuścił statku. Chwila, w której poznaje jedną z pasażerek, może odmienić jego życie.
“Człowiek legenda” to wzruszający film, nakręcony na najwyższym poziomie. Jeden z moich ulubionych. Daje do myślenia nad wyborami, które podejmuję na co dzień, a także nad tymi, od których strachliwie uciekam.
Człowiek legenda - to warto wiedzieć:
Zdjęcia kręcono w Rzymie
- Otrzymał aż 8 nagród filmowych (za najlepszą muzykę dla Morricone, dla najlepszego reżysera – Tornatore, za najlepsze kostiumy, zdjęcia i scenografię) oraz 5 nominacji.
Film “1900: Człowiek legenda” możesz obejrzeć pod tym linkiem – to wersja z polskim lektorem
7. Czysta formalność (1994, Una pura formalità)
Jeśli oglądałeś już “Malenę”, “Cinema Paradiso” czy “Człowieka legendę” i spodziewasz się kolejnej barwnej opowieści, ten film może Cię zaskoczyć.
To historia człowieka (Gérard Depardieu), który nie pamięta kilku ostatnich godzin, w związku z czym nie ma pojęcia, jak wyjaśnić, skąd wzięły się ślady krwi na jego ubraniu. Wraz z komisarzem (Roman Polański), który go przesłuchuje, próbują rozwiązać zagadkę utraty pamięci i śladów krwi.
Film pełen jest celnych dialogów i nietypowych spostrzeżeń. Sporo cytatów z tego filmu zasłużyło na swoje miejsce we Włoskim Inspiratorze Filmowym.
Czysta formalność - to warto wiedzieć:
- Film kręcono w Santo Stefano di Sessanio i Rzymie
Film “Czysta formalność” możesz obejrzeć:
– pod tym linkiem – to wersja z włoskim dubbingiem i polskimi napisami (wystarczy się zarejestrować, by obejrzeć film bez opłat)
– pod tym linkiem – to wersja z polskim lektorem (nie trzeba się rejestrować)
8. Nieznajoma (2006, La sconosciuta)
Historia Ukrainki, która podejmuje pracę pomocy domowej u włoskiej rodziny. To opowieść o kobiecie, która próbuje uciec od traumatycznej przeszłości. Wybór tej konkretnej włoskiej rodziny ma jej w tym pomóc.
Giuseppe Tornatore, zarówno jako scenarzysta, jak i reżyser filmu, sprawił, że nie sposób oderwać się od ekranu, bo akcja cały czas trzyma w napięciu. Do tego przyczynia się także rewelacyjnie wtopiona w fabułę muzyka autorstwa (a jakże!) Ennio Morricone, która jak zwykle, jest na najwyższym poziomie.
Nieznajoma - to warto wiedzieć:
Zdjęcia kręcono w Trieście
- W filmie nie ma jednej sceny, w której nie gra główna bohaterka. Przez ten zabieg, “nieznajoma” kobieta staje się nam dobrze znajoma.
- Kseniya Rappoport (tak nazywa się aktorka grająca główną bohaterkę) nie znała wcześniej języka włoskiego. Zaczęła się go uczyć na kilka tygodni przez zdjęciami. Dzięki czemu wypadła wiarygodnie, wcielając się w postać Ukrainki.
Film “Nieznajoma” możesz obejrzeć pod tym linkiem – to wersja z polskim lektorem.
Aktualizacja: niestety od pewnego czasu film trafił do sekcji Premium Cda, już nie można obejrzeć go bezpłatnie.
9. Koneser (2013, La migliore offerta)
Wyśmienity film, począwszy od oryginalnego scenariusza, aktorski kunszt, aż do zaskakującego finału. Szczerze polecam. Jest jednym z ciekawszych, jakie widziałam.
To intrygująca opowieść o mężczyźnie, który świetnie odnajduje się w świecie dzieł sztuki i potrafi wodzić innych za nos, w tajemnicy powiększając swoją kolekcję. Jego uporządkowany świat burzy pojawienie się młodej i pięknej kobiety, tajemniczej klientki.
"Koneser" Giuseppe Tornatore - to warto wiedzieć:
- Muzykę do filmu napisał Ennio Morricone. Co ciekawe, nie wybija się ona na pierwszy plan, ale buduje wszystkie najważniejsze sceny. Najlepsza muzyka filmowa to właśnie ta, której “nie słychać”, ale bez której film nigdy nie zrobiłby na widzu wrażenia tak potężnego.
- Zdjęcia do filmu zrealizowano w takich miastach, jak: Praga, Wiedeń oraz Merano, Bolzano, Rzym, Parma, Triest i Mediolan.
- Prawdziwą gratką dla miłośników twórczości Tornatore jest możliwość zdobycia autorskiego szkicu scenariusza do “Konesera” —> “Najlepsza oferta” wraz ze zdjęciami z planu filmowego.
Film “Koneser” możesz obejrzeć:
– pod tym linkiem – to wersja z polskim lektorem
Aktualizacja: niestety film został usunięty z CDA i na ten moment nie można obejrzeć go bezpłatnie. Jest dostępny tylko na Vider.
10. Korespondencja (La corrispondenza, 2016)
To opowieść o miłości między sławnym profesorem astrofizyki a młodą studentką, która utrzymuje się z pracy kaskaderki. Ich związek opiera się na wirtualnych wiadomościach, z racji tego, że mogą spotykać się tylko w tajemnicy i dzieje się to dość rzadko.
To niezwykle aktualny dziś obraz pozwalający zastanowić się, jak daleko nasze obecne relacje opierają się nie na realnym, ale na wirtualnym kontakcie z ludźmi.
Korespondencja - to warto wiedzieć:
- Film był kręcony w Bolzano, Trydencie, Bressanone i na wyspie San Giulio
- Muzykę do filmu skomponował 87-letni wówczas Ennio Morricone
- Główne role grają Jeremy Irons i Olga Kurylenko, którą możesz kojarzyć też z filmu “Quantum of Solace”, kręconego w wielu włoskich miastach (Carrara, Siena, Talamone, Maratea, Craco, Malcesine, Limone sul Garda, Orbetello, Tremosine)
- W sieci można dostać książkę pt. “Korespondencja” autorstwa Giuseppe Tornatore, krótka, bo zaledwie 150 stronnicowa opowieść o miłości, której podobno udało się uniknąć banału, a która zmusza do myślenia i wywołuje sporo emocji. Napisałam “podobno”, bo sama jestem jeszcze przed lekturą książki. Gdy już będę “po”, wrócę tu i zaktualizuję ten fragment o osobiste wrażenia :)
11. Kamorysta (Il Camorrista, 1986)
To pierwszy film wyreżyserowany przez Giuseppe Tornatore (“Malena”, “Cinema Paradiso”). Pokazuje świat neapolitańskiej mafii, zwanej camorrą, którą zreformował w więzieniu skazany na 30 lat morderca, tzw. “Profesor”. Ten przebiegły człowiek podporządkował sobie wszystkich: i gangsterów, i władze, i sędziów. Więzienie opuścił już po 10 latach, i objął kontrolę nad mafijnym imperium. Ale… do czasu. Bo, jak wiadomo, upadek jest tym boleśniejszy, z im wyższego szczytu się spada. Jego debiut jest niesamowity i umie wyśmienicie pokazać rządy sycylijskiej mafii.
Kamorysta - to warto wiedzieć:
- Film był kręcony w takich miastach, jak: Neapol, Rzym, Mediolan oraz Nowy Jork.
Film “Kamorysta” możesz obejrzeć:
– pod tym linkiem – to wersja z polskim lektorem.
(nie trzeba się rejestrować, by obejrzeć film)
Włoski Inspirator Filmowy z cytatami
Być może masz te wszystkie filmy wraz z najlepszymi cytatami w małym paluszku, ale jeśli tak nie jest, to mam dla Ciebie coś, co Ci to zadanie ułatwi.
Niech będzie to dla Ciebie idealne dopełnienie powyższego maratonu filmowego. Włoski Inspirator Filmowy, bo o nim mowa, to lista najlepszych cytatów z filmów Tornatore w dwóch wersjach językowych wraz z plakatami do powieszenia na ścianie. Wierze, że całość zachęci Cię do głębszego poznania twórczości Tornatore i samodzielnego odszukiwania cytatów w konkretnych scenach.
Każdy z cytatów dobrałam w taki sposób, byś nawet bez znajomości filmów, mógł odnieść do swojego życia. Jednak pełnia szczęścia to, oczywiście, znać, kojarzyć i móc powiązać dane cytaty z konkretną sceną.
Dobrze móc je powtórzyć, czy nawet rzucić komuś w twarz w trakcie rozmowy :)
Giuseppe Tornatore, co kręcił poza filmami? Reklama Dolce & Gabbana
Giuseppe Tornatore ma na koncie także spot kręcony na Sycylii na zlecenie Dolce & Gabbana. Niesamowicie klimatyczny i nadzwyczaj sycylijski. To jedna z najlepszych włoskich reklam, jakie oglądałam, jeśli o pomysł i wykonanie chodzi.
Są jeszcze inne włoskie reklamy, które lubię, również w konwencji filmowej kręcone, ale już niestety, nie dotyczą Tornatore, więc porozmawiamy sobie o nich przy innej okazji. Może wówczas i Ty zdradzisz mi swoje ulubione włoskie spoty?
Na dziś to już koniec. Było mi bardzo miło móc przeprowadzić Cię przez tak wyjątkowe filmy. Wierzę, że sporo z nich zechcesz zobaczyć, a może jeden z nich włączysz już dzisiejszego wieczoru?
Koniecznie daj znać, co wybierasz na początek – jestem tego niesamowicie ciekawa :)
A teraz prośba. Na tworzenie tego artykułu zeszło mi kilkanaście godzin przygotowań, pisania i redagowania materiału, stąd ucieszę się na każdy sygnał, że jesteś po drugiej stronie i dobrnąłeś do tego miejsca. To będzie najlepsze docenienie mojej pracy. A jeśli wiesz, że komuś jeszcze może spodobać się ten materiał, udostępnij go proszę dalej. Z Twoją pomocą dotrę do znacznie większej grupy miłośników dobrego kina, niż mogłabym osiągnąć w pojedynkę.
W dobie, gdy o wyprawie do kina i zachwytach rodem z “Cinema Paradiso” możemy tylko pomarzyć, wciąż mamy możliwość poddać się temu, co w swoich filmach ukazuje Tornatore i choć na chwilę, choć na te filmowe dwie godziny, przenieść się do innego świata. A potem wrócić i żyć dalej. Może już nie tak samo. Może choć odrobinę lepiej.
Tego nam wszystkim życzę!
Ania
Teraz czas na Ciebie, razem tworzymy to miejsce. Będzie mi miło, jeśli zostaniemy w kontakcie:
* Daj znać w komentarzu, co wyniesiesz dla siebie z tego wpisu. To dla mnie ważna wskazówka.
* Dołącz do miłośników włoskich klimatów na moim Instagramie
* Zapisz się na Kawowe Listy i zyskaj dostęp do bonusów i comiesięcznych prezentów.
